Ekosystem lasów deszczowych (esej, dużo zdjęć).
03.05.2013 – 16:08Jest to esej, który napisałam jakiś czas temu, mówią, że dobry więc zdecydowałam się wrzucić.
Jak wiadomo, podstawą wszelkiego życia na Ziemi jest proces fotosyntezy. Proces ten zależy od światła, ciepła i wilgoci. Zgodnie z prostym prawem van’t Hoffa, jeśli podniesiemy temperaturę o 10 stopni to szybkość reakcji biochemicznej (a taką jest fotosynteza) wzrośnie dwukrotnie.
Nigdzie na świecie nie ma więcej światła, ciepła i wilgoci niż w zachodniej Afryce, południowo-wschodniej Azji, na wyspach zachodniego Pacyfiku i w Ameryce Południowej, gdzie od Panamy, przez dorzecze Amazonki, aż do południowej Brazylii rozciągają się ogromne obszary, wiecznie zielonych, oddychających nieprzerwanie od milionów lat, płuc Ziemi.
W terminologii ekologicznej nazywa się lasy deszczowe “wilgotnymi lasami równikowymi”. Ekosystemy takich lasów są bardzo stabilne i niemal niezmienne. Jako że znajdują się one blisko równika, słońce świeci nad nimi wysoko, zaś dzień i noc, przez cały rok, są mniej więcej tej samej długości. Pory roku można tu rozróżnić praktycznie tylko po zmianach w intensywności opadów.
Rozróżniamy tutaj porę deszczową oraz porę “suchą” (choć termin ten jest czystą przenośnią, gdyż nawet w porze “suchej” miesięczna ilość opadów przewyższa tę wartość w innych miejscach na Ziemi).
Wyżej wymienione czynniki powodują ową zadziwiającą, przedwieczną stałość lasów deszczowych, porównywalną jedynie ze stałością głębin oceanów, które są w większości jałowe i opustoszałe, z niewielkim odsetkiem gatunków, które odważyły się tam żyć, lecz także tylko oceany są w stanie konkurować z lasami deszczowymi ilością gatunków i różnorodnością ich form.
Ta zadziwiająca niezmienność lasów deszczowych dała naturze pole do popisu, jakiego nie jest w stanie jej dać żaden inny teren na naszej planecie (może z wyjątkiem przebogatych ekosystemów raf koralowych).
Ewolucja, trwająca miliony lat, w stabilnym i zasobnym środowisku wytworzyła najbardziej wyspecjalizowane i różnorodne gatunki, zdolne zasiedlić każdą niszę ekologiczną, co sprawia, że lesie deszczowym żaden zasób nie jest zmarnowany, lecz specjalizacja powoduje, że gatunki te, w większości, nie są w stanie przeżyć w innym środowisku. Co za tym idzie, każda ingerencja w ten bogaty, stały, acz bardzo delikatny ekosystem kończy się dla tysięcy gatunków bezpowrotną zagładą.
Świat roślinny lasów deszczowych to w większości wysokie drzewa, pozornie są one bardzo podobne do siebie – wysokie, gładkie pnie, niemal identyczne liście w kształcie ostrza włóczni, dopiero gdy zakwitną, możemy zauważyć ich niezwykłą różnorodność gatunkową, na jednym hektarze może znajdować się ich nawet 100 gatunków. Drzewa te liczą sobie co najmniej 40-50 m i kończą się rozłożystą koroną. Niektóre drzewa-giganty należące do różnych gatunków, wyrastają o 10 m ponad inne, jako zwycięzcy niekończącej się walki o światło.
Każde drzewo jest swoistym ekosystemem, prawdziwym mikrokosmosem, gdyż gatunki w lesie deszczowym łączy specyficzna więź – ze względu na ich daleko idącą specjalizację prawie zawsze określone z nich żyją obok siebie, tworząc swoiste nisze.
Wspomniane wyżej drzewa giganty żyją w zupełnie innym mikroklimacie niż pozostałe, ich korony przewiewa wiatr, podczas gdy korony innych drzew zanurzone są w dusznym i niemal nieruchomym powietrzu zielonej gęstwiny. Drzewa-giganty korzystają więc z dobrodziejstwa wiatru do rozprzestrzeniania pyłku i rozsiewania swoich nasion. Przykładem może być puchowiec pięciopręcikowy (Ceiba pentandra), dorastający do 70 m wysokości i rosnący w dżungli Ameryki Południowej, produkuje wielką ilość nasion posiadających puch, dzięki temu, zanim spadną one na ziemię, zostają rozniesione na ogromne odległości. Rośliny takie, jak już wspomniałam, wygrywają walkę o światło i otrzymują świetny sposób na rozplenianie się, jednakże są też narażone na duże straty wody, gdyż jest ona z nich “wywiewana” – większe nasłonecznienie powoduje większą transpirację – stąd liście gigantów są małe i wąskie, nierzadki jest ich polimorfizm (te w dolnych, zacienionych partiach są duże i mają inny kształt).
Wszystkie liście ustawione są, tak by pochłaniać maksymalną ilość światła, mogą one też wykonywać ruchy dostosowujące je do pozycji słońca na horyzoncie, mają gładką, woskowaną powierzchnię zakończoną rynienką, co chroni je przed intruzami i pozwala wodzie swobodnie ściekać po ich powierzchni.
Na gałązkach koron drzew rosną mchy i glony, które również pragną zagarnąć dla siebie część życiodajnej energii świetlnej, zieloność ta jest tak szczelna, że tylko niewielki odsetek promieniowania może przebić się dalej, ku dolnym partiom lasu.
Kwiaty roślin rosnących w koronach drzew, zwłaszcza liczne rośliny epifityczne (np. storczyki takie jak pokazana niżej orchidea Darwina) nie mogą być zapylane przez wiatr, gdyż powietrze w gęstwinie liści jest wilgotne i nieruchome, tak więc powszechna jest zwierzęcopylność zwłaszcza owadopylność, co wymusza na roślinach inwestycję energii w piękne, duże i kolorowe kwiaty. Wszystkie rośliny danego gatunku kwitną w tym samym czasie i w tych samych interwałach (od 12 miesięcy do 10 lat). Gdy weźmiemy pod uwagę brak wyraźnych pór roku, mechanizm tego zjawiska pozostaje zagadką.
Nie tylko owady zapylają piękne kwiaty, ale również ptaki – kolibry np. Amazilia tzacatl w Ameryce Południowej i Środkowej oraz nektarniki, będące krewnymi naszych wróbli, w Azji i Ameryce – maleńkie, kolorowe i efemeryczne istoty oraz ssaki, zwłaszcza nietoperze.
Co do rozsiewania nasion to rzecz jasna króluje zoochoria (rozsiewanie przez zwierzęta) – żyzne podłoże i dostatek wody pozwalają roślinom inwestować zasoby w słodkie nagrody dla zwierząt, które gotowe są zanieść ich owoce na ogromne nieraz odległości, takich jak małpy, tukany, dzioborożce i wielkie owocożerne nietoperze takie jak rudawka komorska.
Jak już wspomniałam każde drzewo, tutaj, stanowi odrębny mikrokosmos – chcąc obserwować różnorodność jego fauny wystarczy znaleźć taką roślinę, która właśnie zaczyna owocować i obserwować jak w jej gałęziach kotłuje się życie. Przykładem mogą być wielkie figowce na Borneo – główną rolę grają tu małpy. Orangutany z reguły żerują pojedynczo (inne osobniki tego gatunku nie zbliżają się do już zajętego drzewa), za to gibbony obsiadają drzewo całym stadem. Drobne i cienkie gałęzie pozostawiane są ptakom; papugom, dzioborożcom, tukanom. W nocy ucztę podejmują lori – zwierzęta należące, podobnie jak my, do rzędu naczelnych (Primates) – o ogromnych, frontalnie osadzonych oczach oraz wspomniane wcześniej owocożerne nietoperze.
Świat zwierzęcy jest jeszcze bardziej różnorodny niżby można wnioskować z opisów powyżej – niemal każda grupa zwierząt żyjących współcześnie na Ziemi ma w lesie deszczowym swoich przedstawicieli. Żyje tu 1600 gatunków ptaków. Co do bezkręgowców, to jest ich tak dużo że nadal naukowcy nie są zgodni co do szacunkowej liczby gatunków.
W Panamie naukowcy zebrali, z jednego tylko gatunku drzewa 950 gatunków samych chrząszczy! Liczba osobników samych pająków i krocionogów może sięgać 40 tysięcy na jednym hektarze.
Szukając odczucia różnorodności fauny lasów deszczowych, nie trzeba się specjalnie wysilać, nawet nie trzeba specjalnie wytężać wzroku – w dzień las ten jest pełen hałasu i wrzawy, świetnym przykładem są pary gibbonów, które potrafią wyśpiewywać długie arie w harmonii tak idealnej, że ma się wrażenie iż śpiewa jeden osobnik albo wyjce, których płaczliwe zawodzenie niesie się kilometrami w zielonym oceanie. Śnieżnobiały dzwonnik – niewielki ptak, żyjący w lasach Amazonii, wydaje rytmiczny dźwięk przypominający uderzenia młotem o kowadło – potrafi to robić cały dzień (dźwięku tego można posłuchać tutaj). Wyjaśnienie tych hałasów jest bardzo proste – w wysokiej gęstwinie znaki zapachowe są mało efektywne, zaś dźwięk niesie się doskonale, co za tym idzie stanowi dużo lepszą formę zaznaczenia swojej obecności i swojego terytorium.
Wysokie, niedostępne i duszne korony wielkich drzew są ulubionym miejscem gniazdowania wielkich ptaków drapieżnych z podrodziny orłów (Aquilinae) (rodzina jastrzębiowate – Accipitridae). Znajdują się one w każdym lesie tropikalnym i stanowią, w większości przypadków, zwieńczenie łańcucha troficznego. W południowo-wschodniej Azji jest to małpożer (Pithecophaga jefferyi) – gatunek od lat żyjący na granicy zagłady z powodu degradacji siedlisk – na całym świecie ocenia się jego populację na 200-450 egzemplarzy.
W Ameryce Południowej harpia wielka (Harpia harpyja) – najpotężniejszy ptasi drapieżnik Nowego Świata i największy orzeł na świecie, potrafi wypatrzeć dwucentymetrowy obiekt z odległości 200 metrów, a jego dziób jest w stanie łamać kości, ptak ten, podobnie do małpożera, również jest zagrożony z powodu niszczenia siedlisk i kłusownictwa, nazwa tego gatunku nie jest w żaden sposób objawem przesady – trudno by było postawić na kartę ofiary, na którą z prędkością 80 km/h, niczym mityczna harpia spada ten drapieżca.
W Afryce królem wysokich koron jest wojownik wspaniały (Stephanoaetus coronatus) – poluje głównie na małpy, nie gardzi jednak innymi ssakami. Ptak ten o długości ciała ok. 90 cm, rozpiętości skrzydeł do 2 m i wadze 3,8 kg potrafi zabić zdobycz pięciokrotnie cięższą od siebie, spadając na nią z drzewa z ogromną prędkością. Żadnym zaskoczeniem nie jest fakt, iż również grozi mu zagłada z powodu degradacji siedlisk.
Wszystkie wyżej wymienione ptaki mają podobne przystosowania do swojej niszy ekologicznej – mają czuby na głowie, za pomocą których demonstrują swoją siłę i odstraszają konkurencję, szerokie i krótkie skrzydła – niezastąpione w gęstwinie liści i w pikowaniu na ofiarę z wielką prędkością, oraz długie ogony, co daje im niesamowitą sterowność i stabilność lotu.
Oprócz wielkich ptaków drapieżcami są kotowate (Felidae) np. pantera albo margaj (Leopardus wiedii), zwierzęta te mają giętkie ciało, świetny wzrok i niezwykły refleks – wspinają się szybko po pniach drzew, a jeśli zdarzy im się spaść, to potrafią uchwycić się gałęzi w locie.
Innymi drapieżcami są węże, które polują spadając z drzew na nieświadome ofiary – żywią się płazami, małymi ssakami albo pisklętami.
Ciekawymi zwierzętami są też wielkie leniwce o ciekawie ułożonym futrze, ułożonym w innym kierunku niż u reszty ssaków (ich końce skierowane są ku przodowi ciała, a nie ku tyłowi), dzięki czemu woda łatwo z niego spływa, gdy wisi głową w dół, czyli w swej zwykłej pozycji, przeróżne gatunki małp i małpiatek, wiewiórkowate takie jak taguan (Petaurista petaurista) z Borneo, który potrafi szybować za pomocą fałdów skórnych rozpiętych między tułowiem a kończynami, oraz agamy (Draco volans) zwane latającymi smokami czy też latające żaby (używają do szybowania błon pławnych między palcami).
U stóp lasu, panuje półmrok – dociera tutaj tylko 5% światła, jakie pada na powierzchnię lasu. Składniki odżywcze wypłukuje deszcz, który w ciągu kilku minut jest w stanie zmienić leśne przesmyki w rwące potoki. Drzewa dostosowują się do tego, tworząc płytkie korzenie i liczne włośniki, oraz dodatkowe podpory dające im stabilność.
Ściółka jest tu więc cienka i nadspodziewanie uboga, czasem tylko możemy się natknąć na ogromne, kwiaty lub kwiatostany, pasożytniczych, a więc bezzieleniowych roślin takich jak raflezja (Rafflesia arnoldii).
Na dnie lasu przeżywają drobne stworzenia – chrząszcze, małe ssaki i inne owady. Ciekawe są interakcje termitów z wiciowcami żyjącymi w ich przewodzie pokarmowym, dzięki którym zdolne są rozkładać celulozę, lub z grzybami, które rozkładając celulozę, produkują dla termitów słodką wydzielinę.
Potworny zaduch i wilgotność sięgająca kilkudziesięciu procent sprawiają, że jest to królestwo rozkładu opanowane przez ogrom gatunków bakterii, pierwotniaków i grzybów (na zdjęciu poniżej Phallus indusiatus – tropikalny krewny naszego sromotnika bezwstydnego – Phallus impudicus). Pracują one nieustanne, by wypełnić swą niewdzięczną rolę, jaką jest zwrócenie naturze substancji organicznej wydartej jej przez wyższe piętra lasu. Są to pracownicy sumienni i sprawni – podczas gdy w borze rozłożenie materii organicznej zajmuje 7 lat, w lasach liściastych Europy około roku, tutaj jest to maksymalnie 2 miesiące.
W opisanych wyżej warunkach młode drzewka mają bardzo trudny start, rosną bardzo powoli – ok. 3 cm rocznie – skąd więc biorą się olbrzymy sięgające 70 metrów?
Otóż początkiem nowego życia jest śmierć – w czasie burz wysokie, często stare drzewa ulegają uszkodzeniom – gałęzie toczone latami przez różnorodne stworzenia stają się słabe – wrażliwe na wiatr lub uderzenia piorunów, czasem też po prostu nie wytrzymują ciężaru własnych liści.
Drzewo pozbawione nawet jednego ze swych potężnych konarów jest, wcześniej czy później, skazane na zagładę – naruszonej równowagi wielkiej masy nie da się już naprawić, a system korzeniowy jest z reguły zbyt słaby, by to skompensować.
Upadek olbrzyma jest katastrofą – ogromna masa upada z impetem na ziemię powodując wielkie zniszczenia – przecinając plątaninę lian, niszcząc siedliska zwierząt, nierzadko powalając słabsze drzewa tym samym, tworząc wyrwę w zielonym oceanie. Na wyrwę tę przez wiele lat czekały małe drzewka i niezliczone nasiona – tragedia olbrzyma jest dla nich obietnicą nowego życia.
W odsłoniętym miejscu błyskawicznie następuje eksplozja życia – młode rośliny ciesząc się światłem, którego doświadczają pierwszy raz w swym życiu, wystrzeliwują w górę. Ich kłopoty jednak jeszcze się nie skończyły, gdyż jest ich wiele, dużo więcej niż może dosięgnąć szczytu lasu i osiągnąć dorosłość.
Silniejsze drzewa, te, które szybciej wyrosły, trafiły na skrawek gleby nieco bardziej zasobnej w substancje odżywczej lub po prostu miały więcej szczęścia, wygrają, zaś przegranych czeka śmierć, gdy znów zamknie się nad nimi sklepienie koron, przywracając jednolitą, zieloną przestrzeń.
Bibliografia:
1. David Attenborough “Żyjąca planeta”, Wilga 1995,
2. David Attenborough “Prywatne życie roślin”, Multico 1996,
3. Ellen Philips “Kraje i ludzie: Brazylia”, PWN 1991,
4. January Weiner “Życie i ewolucja biosfery”, PWN 2008,
5. C. A. Ville “Biologia”, Multico 1996,
6. Zespół autorów “Historia naturalna”, Multico 1996.
Grafika:
Większość pochodzi z Wikimedia Commons.
120 komentarzy to “Ekosystem lasów deszczowych (esej, dużo zdjęć).”
Chapeau bas, Pani Zuzanno.
Przez Cysioland dnia 3 maj 2013
Dziękuję za uznanie. Dodałam zdjęcia. ;-)
Przez Platyna dnia 3 maj 2013
???????????????? seo https://seo-optimizaciya-kazan.ru ?????? ??? ???????????? ??????-????????? ?????? ???????. ???? ???????? ???????? ???????? ?????? ?????, ???????????? ??????? ? ?????????, ??????? ??????????? ??????? ? ??????????? ?????????????? ????????? ???????????.
Przez DonaldCot dnia 2 lip 2024
Latest news and details about the NBA in Azerbaijan https://nba.com.az. Hot events, player transfers and the most interesting events. Explore the world of the NBA with us.
Przez HectorGot dnia 4 lip 2024
??????? ????????? ????????? https://pro-hosting.tech ?? ????? ???? ? ??? ?????, ???? ????? ???????, ??????.
Przez DesmondFop dnia 4 lip 2024
Check out the latest news, guides and in-depth reviews of the available options for playing Minecraft Az https://minecraft.com.az. Find the latest information about Minecraft Download, Pocket Edition and Bedrock Edition.
Przez LeroyClink dnia 4 lip 2024
https://loveflover.ru ? ???? ??????????? ????????? ?????????. ?????????? ????????? ?????? ? ??????, ??????????? ? ????? ?? ?????????? ?????? ????????? ????????. ????? ????? ????? ???????? ?????? ?? ???????? ???????? ?????? ? ????, ??????????? ?? ?????? ? ??????? ???????????????? ???????, ? ????? ?????????? ? ?????????? ??????? ? ??????????. ????????? ???????? ????????? ?????? ????????? ? ???????? ? ????????? ? ??????? ????????.
Przez VictorKab dnia 4 lip 2024
Pin Up online casino https://pin-up.webrabota77.ru/ is the official website of a popular gambling establishment for players from the CIS countries. The site features thousands of slot machines, online tables and other branded entertainment from Pin Up casino.
Przez Michaelpup dnia 5 lip 2024
Pin Up Casino https://pin-up.sibelshield.ru official online casino website for players from the CIS countries. Login and registration to the Pin Up casino website is open to new users with bonuses and promotional free spins.
Przez VictorThand dnia 5 lip 2024
Pin Up https://pin-up.fotoevolution.ru ??????, ??????? ?????? ????????? ? ?????? ?? ?????????? ?????????? ???. ???????, ??? ??? ??????????? ???????????. ????????, ??????, ?????? ? ??????????? ???????. ??????????? ? ????.
Przez AaronDer dnia 5 lip 2024
??????????? ???? Pin Up ?????? https://pin-up.nasledie-smolensk.ru ?????????? ??????? ????? ??? ? ?????? ?????? ??? ???????. ?????????? ???????? ???????????, ?????? ???????????.
Przez RobertGuind dnia 5 lip 2024
Pinup ?????? https://pin-up.vcabinet.kz ??? ?? ?????? ????, ? ????? ??? ???????? ???????????, ??? ?????? ????? ????? ???-?? ????. ?? ???????????? ??????? ????????? ?? ????????? ?? ????? ?????????? ?????????? ???????.
Przez Williamhes dnia 5 lip 2024
Latest Diablo news https://diablo.com.az game descriptions and guides. Diablo.az is the largest Diablo portal in the Azerbaijani language.
Przez MichaelTrido dnia 5 lip 2024
Latest World of Warcraft (WOW) tournament news https://wow.com.az, strategies and game analysis. The most detailed gaming portal in Azerbaijani language
Przez Marvinfem dnia 5 lip 2024
Azerbaijan NFL https://nfl.com.az News, analysis and topics about the latest experience, victories and records. A portal where the most beautiful NFL games in the world are generally studied.
Przez WillieKapse dnia 5 lip 2024
Discover exciting virtual football in Fortnite https://fortnite.com.az. Your central hub for the latest news, expert strategies and interesting e-sports reports. Collecting points with us!
Przez RobertGuind dnia 5 lip 2024
Read the latest Counter-Strike 2 news https://counter-strike.net.az, watch the most successful tournaments and become the best in the world of the game on the CS2 Azerbaijan website.
Przez WilliamSix dnia 5 lip 2024
Sergio Ramos Garcia https://sergio-ramos.com.az Spanish footballer, defender. Former Spanish national team player. He played for 16 seasons as a central defender for Real Madrid, where he captained for six seasons.
Przez Robertojag dnia 5 lip 2024
The young talent who conquered Paris Saint-Germain: how Xavi Simons became https://xavi-simons.psg-fr.com leader of a superclub in record time.
Przez Williamclaib dnia 6 lip 2024
Kylian Mbappe https://psg.kylian-mbappe-fr.com Footballeur, attaquant francais. L?attaquant de l?equipe de France Kylian Mbappe a longtemps refuse de signer un nouveau contrat avec le PSG, l?accord etant en vigueur jusqu?a l?ete 2022.
Przez MichaelAbnor dnia 6 lip 2024
????????????, ?????? ? ?????? ?????? https://shkafy-na-zakaz.blogspot.com ??? ???, ?? ?????? ?? ??????? ??????.
Przez LucioUncog dnia 6 lip 2024
Thibaut Nicolas Marc Courtois https://thibaut-courtois.real-madrid-ar.com Footballeur belge, gardien de but du Club espagnol “Real Madrid”. Lors de la saison 2010/11, il a ete reconnu comme le meilleur gardien de la Pro League belge, ainsi que comme joueur de l’annee pour Genk. Trois fois vainqueur du Trophee Ricardo Zamora, decerne chaque annee au meilleur gardien espagnol
Przez KennethWop dnia 6 lip 2024
Forward Rodrigo https://rodrygo.real-madrid-ar.com is now rightfully considered a rising star of Real Madrid. The talented Santos graduate is compared to Neymar and Cristiano Ronaldo, but the young talent does not consider himself a star.
Przez RobertDwele dnia 6 lip 2024
Khvicha Kvaratskhelia https://khvicha-kvaratskhelia.real-madrid-ar.com midfielder of the Georgian national football team and the Italian club “Napoli”. Became champion of Italy and best player in Serie A in the 2022/23 season. Kvaratskhelia is a graduate of Dynamo Tbilisi and played for the Rustavi team.
Przez DonaldSat dnia 6 lip 2024
Khabib Abdulmanapovich Nurmagomedov https://khabib-nurmagomedov.com.az Russian mixed martial arts fighter who performed under the auspices of the UFC. Former UFC lightweight champion.
Przez AnthonyJum dnia 6 lip 2024
Welcome to our official site! Get to know the history, players and latest news of Inter Miami Football Club https://inter-miami.com.az. Discover with us the successes and great performances of America’s newest and most exciting soccer club.
Przez Kelvinwen dnia 6 lip 2024
Conor Anthony McGregor https://conor-mcgregor.com.az Irish mixed martial arts fighter who also performed in professional boxing. He performs under the auspices of the UFC in the lightweight weight category. Former UFC lightweight and featherweight champion.
Przez ArturoIdofs dnia 6 lip 2024
????????????? ?????? https://humanvideo.ru ??????? ?????. ??????????? ???????????? ????????-???????? ????????? ??????? ???????????, ?????? ? ????? ???????? ????????. ???????? ??????????? ???????????? ??? ???????, ???????????, ??????????? ??? ???????.
Przez CraigDarry dnia 6 lip 2024
???????? ????? ?????? https://musorovozzz.ru ? ?????? ? ?????????? ???????, ???????? ? ? ????? ????? ????? ? ?????? ??? ???????????? 8 ??, 20 ??, 27 ??, 38 ??, ??????????? ????????. ????????? ???????? ?? ????? ??????.
Przez Justinunrew dnia 6 lip 2024
Diego Armando Maradona https://diego-maradona.com.az Argentine footballer who played as an attacking midfielder and striker. He played for the clubs Argentinos Juniors, Boca Juniors, Barcelona, ??Napoli, and Sevilla.
Przez JerryDOumb dnia 6 lip 2024
Muhammad Ali https://muhammad-ali.com.az American professional boxer who competed in the heavy weight category; one of the most famous boxers in the history of world boxing.
Przez EnriqueLoape dnia 7 lip 2024
?????? ?????? ????????? https://fectum.pro, ?????????????, ??????????, ???????????, ??????? ????, ????????????, ???????????, ??????????? ? ?????????? ??? ????.
Przez Chrisgat dnia 7 lip 2024
Game World https://kz-games.kz offers the latest online gaming news, game reviews, gameplay and ideas, gaming tactics and tips . Start playing our most popular and amazing games and get ready to become the leader in the online gaming world!
Przez Roberthoago dnia 7 lip 2024
You have a source of the latest and most interesting sports news from Kazakhstan: ?Kazakhstan sports news https://sports-kazahstan.kz: Games and records? ! Follow us to receive updates and interesting news every minute!
Przez Donaldlounk dnia 7 lip 2024
Latest news and information about the NBA https://basketball-kz.kz in Kazakhstan. Hot stories, player transfers and highlights. Watch the NBA world with us.
Przez Charlescreno dnia 7 lip 2024
Top sports news https://sport-kz-news.kz, photos and blogs from experts and famous athletes, as well as statistics and information about matches of leading championships.
Przez Rodneysek dnia 7 lip 2024
Check out Minecraft kz https://minecraft-kz.kz for the latest news, guides, and in-depth reviews of the game options available. Find the latest information on Minecraft Download, Pocket Edition and Bedrock Edition.
Przez ThomasVes dnia 7 lip 2024
Latest news from World of Warcraft https://wow-kz.kz (WOW) tournaments, strategy and game analysis. The most detailed gaming portal in the language.
Przez JefferyInems dnia 7 lip 2024
??????? ??????????? https://zerkala-mag.ru ? ????????-???????? ???????? ? ??????????? ????? ?????? ???? ?? ???????!
Przez Michaelhoday dnia 7 lip 2024
?????? ??????? https://zerkala-m.ru ?? ?????? ?????. ????? 1980 ???????, ?????? ???????? ? ????????-???????? ? ?????? ? ????????? ?? ??????. ??????? ???????, ?????? ????, ???????????? ????.
Przez Kennethatoro dnia 7 lip 2024
???????? ??????? ??????????? https://techno-line.store ? ???????? ??????? ?? ????????? ?????. ???????? ????????? ??????????? ?? ?????? ? ?????????? ???????.
Przez Patricktom dnia 8 lip 2024
News, tournaments, guides and strategies about the latest GTA games https://gta-ar.com. Stay tuned for the best GTA gaming experience
Przez Brandonenuch dnia 8 lip 2024
The path of 21-year-old Jude Bellingham https://realmadrid.jude-bellingham-cz.com from young talent to one of the most promising players in the world, reaching new heights with Dortmund and England.
Przez Scottthoum dnia 8 lip 2024
The site is dedicated to football https://fooball-egypt.com, football history and news. Latest news and fresh reviews of the world of football
Przez CharlesDam dnia 8 lip 2024
https://buzard.ru ?????? ??? ??????? ?????? – ???????? ???????
Przez ThomasInarl dnia 8 lip 2024
The fascinating story of the rise of Brazilian prodigy Vinicius Junior https://realmadrid.vinicius-junior-cz.com to the heights of glory as part of the legendary Madrid “Real”
Przez PatrickNew dnia 8 lip 2024
Mohamed Salah https://liverpool.mohamed-salah-cz.com, who grew up in a small town in Egypt, conquered Europe and became Liverpool star and one of the best players in the world.
Przez WilliamTough dnia 8 lip 2024
???????? ?????? ? ????????? ?????????? ?? ????????????? https://syndyk.by, ??????? ? ??????? ????? ? ???????, ?????? ??????????, ??????? ? ????????? ?????? ??????.
Przez RobbieDib dnia 8 lip 2024
How Karim Benzema https://alIttihad.karim-benzema-cz.com changed the game of Al-Ittihad and Saudi football: new tactics, championship success, increased viewership and commercial success.
Przez Robertbesty dnia 9 lip 2024
r7 ?????? https://mabiclub.ru
Przez TravisPouff dnia 9 lip 2024
A fascinating story about how David Alaba https://realmadrid.david-alaba-cz.com after starting his career at the Austrian academy Vienna became a key player and leader of the legendary Real Madrid.
Przez JaimeBup dnia 9 lip 2024
The fascinating story of Antonio Rudiger’s transfer https://real-madrid.antonio-rudiger-cz.com to Real Madrid and his rapid rise as a key player at one of the best clubs in the world.
Przez Keithsab dnia 10 lip 2024
Fascinating event related to this Keanu Reeves helped him in the role of the iconic John Wick characters https://john-wick.keanu-reeves.cz, among which there is another talent who has combat smarts with inappropriate charisma.
Przez RobertKat dnia 10 lip 2024
Follow Liam Neeson’s career https://hostage.liam-neeson.cz as he fulfills his potential as Brian Mills in the film “Taken” and becomes one of the leading stars of Hollywood action films.
Przez DavidAceno dnia 10 lip 2024
Emily Olivia Laura Blunt https://oppenheimer.emily-blunt.cz British and American actress. Winner of the Golden Globe (2007) and Screen Actors Guild (2019) awards.
Przez Robertkab dnia 10 lip 2024
The inspiring story of Zendaya’s rise https://spider-man.zendaya-maree.cz, from her early roles to her blockbuster debut in Marvel Cinematic Universe.
Przez GarryAcurn dnia 10 lip 2024
An article about the triumphant 2023 Ferrari https://ferrari.charles-leclerc.cz and their star driver Charles Leclerc, who became the Formula world champion 1.
Przez Henryneumn dnia 10 lip 2024
Jon Jones https://ufc.jon-jones.cz a dominant fighter with unrivaled skill, technique and physique who has conquered the light heavyweight division.
Przez StacyBremy dnia 10 lip 2024
The legendary Spanish racer Fernando Alonso https://formula-1.fernando-alonso.cz returns to Formula 1 after several years.
Przez DouglasStums dnia 10 lip 2024
montenegro citizenship by investment https://montenegro-real-estate-prices.com
Przez Josephdot dnia 10 lip 2024
the most popular sports website https://sports-forecasts.com in the Arab world with the latest sports news, predictions and analysis in real time.
Przez Williamelalo dnia 10 lip 2024
Latest news and analysis of the English Premier League https://epl-ar.com. Detailed descriptions of matches, team statistics and the most interesting football events.
Przez Aaronbef dnia 10 lip 2024
Discover exciting virtual football https://fortnite-ar.com in Fortnite. Your central hub for the latest news, expert strategy and exciting eSports reporting.
Przez JamesBup dnia 11 lip 2024
Latest news from the world of boxing https://boks-uz.com, achievements of Resul Abbasov, Tyson Fury?s fights and much more. Everything Boxing Ambassador has.
Przez Kennethbashy dnia 11 lip 2024
Get the latest https://mesut-ozil-uz.com Mesut Ozil news, stats, photos and more.
Przez Stevencaurn dnia 11 lip 2024
Serxio Ramos Garsiya https://serxio-ramos.com ispaniyalik futbolchi, himoyachi. Ispaniya terma jamoasining sobiq futbolchisi. 16 mavsum davomida u “Real Madrid”da markaziy himoyachi sifatida o’ynadi.
Przez Stevenchila dnia 11 lip 2024
Website dedicated to football player Paul Pogba https://pogba-uz.com. Latest news from the world of football.
Przez RockyAffox dnia 11 lip 2024
Latest news on the Vinicius Junior fan site https://vinisius-junior.com. Vinicius Junior has been playing since 2018 for Real Madrid (Real Madrid). He plays in the Left Winger position.
Przez Peterdal dnia 11 lip 2024
?????? ? ?????? ??????????? https://autorent.by ? ?????? 2019-2022. ????? ?? 35 ???.
Przez Everettapago dnia 11 lip 2024
Find the latest information on Khabib Nurmagomedov https://khabib-nurmagomedov.uz news and fights. Check out articles and videos detailing Khabib UFC career, interviews, wins, and biography.
Przez ScottLom dnia 11 lip 2024
Discover how Riyad Mahrez https://al-ahli.riyad-mahrez.com transformed Al-Ahli, becoming a key player and catalyst in reaching new heights in world football.
Przez RobertAbelo dnia 12 lip 2024
The latest top football news https://futebol-ao-vivo.net today. Interviews with football players, online broadcasts and match results, analytics and football forecasts
Przez JorgeArels dnia 12 lip 2024
Welcome to our official website, where you will find everything about the career of Gianluigi Buffon https://gianluigi-buffon.org. Discover the story of this legendary goalkeeper who made football history.
Przez JimmyBrell dnia 12 lip 2024
The best site dedicated to the football player Paul Pogba https://pogba.org. Latest news from the world of football.
Przez Leonardsit dnia 12 lip 2024
Vinicius Junior https://vinicius-junior.org all the latest current and latest news for today about the player of the 2024 season
Przez GabrielHipsy dnia 12 lip 2024
Leroy Sane’s https://bavaria.leroy-sane-ft.com success story at FC Bayern Munich: from adaptation to influence on the club’s results. Inspiration for hard work and professionalism in football.
Przez JamesSmUgs dnia 12 lip 2024
The story of the Moroccan footballer https://al-hilal.yassine-bounou.com, who became a star at Al-Hilal, traces his journey from the streets of Casablanca to international football stardom and his personal development.
Przez Rodgerappaw dnia 12 lip 2024
Neymar https://al-hilal.neymar-fr.com at Al-Hilal: his professionalism and talent inspire young people players, taking the club to new heights in Asian football.
Przez Stanleytusty dnia 12 lip 2024
Del Mar Energy is an international industrial holding company engaged in the extraction of oil, gas, and coal
Przez ThomasPiems dnia 13 lip 2024
The success story of the French footballer https://juventus.thierry-henry.biz at Juventus: from his career at the club to leadership on the field , becoming a legend and a source of inspiration for youth.
Przez BrianGed dnia 13 lip 2024
The story of the great Kobe Bryant https://los-angeles-lakers.kobe-bryant-fr.com with ” Los Angeles Lakers: his path to the championship, his legendary achievements.
Przez BruceDyday dnia 13 lip 2024
Find out the story of Jon Jones https://ufc.jon-jones-fr.biz in the UFC: his triumphs, records and controversies, which made him one of the greatest fighters in the MMA world.
Przez ClaudeMow dnia 13 lip 2024
Carlos Alcaraz https://tennis.carlos-alcaraz-fr.biz from a talented junior to the ATP top 10. His rise is the result of hard work, support and impressive victories at major world tournaments.
Przez RandyChers dnia 13 lip 2024
The fascinating story of Daniil Medvedev’s https://tennis.daniil-medvedev-fr.biz rise to world number one. Find out how a Russian tennis player quickly broke into the elite and conquered the tennis Olympus.
Przez Dennygom dnia 13 lip 2024
The fascinating story of Alexander Zverev’s https://tennis.alexander-zverev-fr.biz rapid rise from a junior star to one of the leaders of modern tennis.
Przez CarlosWhimb dnia 13 lip 2024
Discover Casper Ruud’s https://tennis.casper-ruud-fr.com journey from his Challenger debut to the top 10 of the world tennis rankings. A unique success.
Przez ThomasClini dnia 13 lip 2024
The powerful story of Conor McGregor’s https://ufc.conor-mcgregor-fr.biz rise to a two-division UFC championship that forever changed the landscape of mixed martial arts.
Przez Andrejaiva dnia 14 lip 2024
The fascinating story of the creation and rapid growth of Facebook https://facebook.mark-zuckerberg-fr.biz under the leadership of Mark Zuckerberg, who became one of the most influential technology entrepreneurs of our time.
Przez FrankRIX dnia 14 lip 2024
Kim Kardashian’s https://the-kardashians.kim-kardashian-fr.com incredible success story, from sex scandal to pop culture icon and billion-dollar fortune.
Przez Marionoxymn dnia 14 lip 2024
Max Verstappen and Red Bull Racing’s https://red-bull-racing.max-verstappen-fr.com path to success in Formula 1. A story of talent, determination and team support leading to a championship title.
Przez RichardBax dnia 14 lip 2024
The astonishing story of Emmanuel Macron’s https://president-of-france.emmanuel-macron-fr.com political rise from bank director to the highest office in France.
Przez RobertJEX dnia 14 lip 2024
Une ascension fulgurante au pouvoir Donald Trump https://usa.donald-trump-fr.com et son empire commercial
Przez Erwingef dnia 14 lip 2024
Parisian PSG https://paris.psg-fr.com is one of the most successful and ambitious football clubs in Europe. Find out how he became a global football superstar.
Przez Roberther dnia 14 lip 2024
The fascinating story of Gigi Hadid’s rise to Victoria’s Secret Angel https://victorias-secret.gigi-hadid-fr.com status and her journey to the top of the modeling industry.
Przez Larryerync dnia 14 lip 2024
How Taylor Swift https://midnights.taylor-swift-fr.com reinvented her sound and image on the intimate and reflective album ?Midnights,? revealing new dimensions of her talent.
Przez MarvinKinue dnia 14 lip 2024
The iconic Anfield https://enfield.liverpool-fr.com stadium and the passionate Liverpool fans are an integral part of English football culture.
Przez Briantug dnia 14 lip 2024
An exploration of the history of Turin’s https://turin.juventus-fr.org iconic football club – Juventus – its rivalries, success and influence on Italian football.
Przez BobbyDig dnia 14 lip 2024
The new Premier League https://premier-league.chelsea-fr.com season has gotten off to an intriguing start, with a new-look Chelsea looking to return to the Champions League, but serious challenges lie ahead.
Przez RobertLex dnia 14 lip 2024
Tyson Fury https://wbc.tyson-fury-fr.com is the undefeated WBC world champion and reigns supreme in boxing’s heavyweight division.
Przez Matthewwar dnia 15 lip 2024
Inter Miami FC https://mls.inter-miami-fr.com has become a major player in MLS thanks to its star roster, economic growth and international influence.
Przez MelvinIrone dnia 15 lip 2024
Explore the career and significance of Monica Bellucci https://malena.monica-bellucci-fr.com in Malena (2000), which explores complex themes of beauty and human strength in wartime.
Przez DerrickMab dnia 15 lip 2024
The story of Kanye West https://the-college-dropout.kanye-west-fr.com, starting with his debut album “The College Dropout,” which changed hip-hop and became his cultural legacy.
Przez AnthonyWhibe dnia 15 lip 2024
???????????? ?????? ?????? https://dvedoli.com/dom/vidy-skladov-dlya-arendy-osobennosti-preimushhestva.html, ??? ?????? ????????? ????????? ????? ???????? ??? ??????
Przez GabrielSauct dnia 15 lip 2024
Rivaldo, or Rivaldo https://barcelona.rivaldo-br.com, is one of the greatest football players to ever play for Barcelona.
Przez ThomasBUp dnia 15 lip 2024
Explore the remarkable journey of Vinicius Junior https://real-madrid.vinicius-junior.net, the Brazilian prodigy who conquered the world’s biggest stage with his dazzling skills and unparalleled ambition at Real Madrid.
Przez RodneyLap dnia 15 lip 2024
?????????? ??? ??????? ????? https://moyomesto.ru ? ?????? ?? ????????? ?????. ??????????? ??????? ?? ?????, ?????????????? ?????????.
Przez Williamsaddy dnia 15 lip 2024
Ousmane Dembele’s https://paris-saint-germain.ousmanedembele-br.com rise from promising talent to key player for French football giants Paris Saint-Germain. An exciting success story.
Przez Jesusuttes dnia 15 lip 2024
The incredible success story of 20-year-old Florian Wirtz https://bayer-04.florianwirtz-br.com, who quickly joined the Bayer team and became one of the best young talents in the world.
Przez WilliamBaW dnia 16 lip 2024
The incredible story https://napoli.khvichakvaratskhelia-br.com of a young Georgian talent’s transformation into an Italian Serie A star. Khvicha Kvaraeshvili is a rising phenomenon in European football.
Przez Carlosferie dnia 16 lip 2024
The rise of 20-year-old midfielder Jamal Musiala https://bavaria.jamalmusiala-br.com to the status of a winger in the Bayern Munich team. A story of incredible talent.
Przez RobertVal dnia 16 lip 2024
A historia da jornada triunfante de Anitta https://veneno.anitta-br.com de aspirante a cantora a uma das interpretes mais influentes da musica moderna, incluindo sua participacao na serie de TV “Veneno”.
Przez Brandonoblit dnia 16 lip 2024
Bieber’s https://baby.justinbieber-br.com path to global fame began with his breakthrough success Baby, which became his signature song and one of the most popular music videos of all time.
Przez DarrellKib dnia 17 lip 2024
Daniel Alves https://paris-saint-germain.danielalves.net is a name that symbolizes the greatness of the world of football.
Przez Davidfruch dnia 17 lip 2024
Rodrygo Silva de Goes https://real-madrid.rodrygo-br.com, known simply as Rodrygo, emerged as one of the the brightest young talents in world football.
Przez DwainKinna dnia 17 lip 2024
Nuno Mendes https://paris-saint-germain.nuno-mendes.com, a talented Portuguese left-back, He quickly became one of the key figures in the Paris Saint-Germain (PSG) team.
Przez Jamesrer dnia 17 lip 2024
Robert Lewandowski https://barcelona.robertlewandowski-ar.com is one of the most prominent footballers of our time, and his move to Barcelona has become one of the most talked about topics in world football.
Przez JasonBeern dnia 17 lip 2024
Andreson Souza Conceicao https://al-nassr.talisca-ar.com known as Talisca, is one of the brightest stars of modern football.
Przez Robertagers dnia 18 lip 2024
Yacine Bounou https://al-hilal.yassine-bounou-ar.com known simply as Bono, is one of the most prominent Moroccan footballers of our time.
Przez GeorgeCiz dnia 18 lip 2024
Harry Kane https://bayern.harry-kane-ar.com one of the most prominent English footballers of his generation, completed his move to German football club Bayern Munich in 2023.
Przez Jamesvep dnia 18 lip 2024
Erling Haaland https://manchester-city.erling-haaland-ar.com born on July 21, 2000 in Leeds, England, began his football journey at an early age.
Przez Francisspedy dnia 18 lip 2024